Blijvertje!

Ik neem u mee terug in de tijd. Het is 2002, ‘De Kornuyten’ – een denktank onder aanvoering van prof. dr. Arno Korsten – legt haar denkbeelden vast in de publicatie ‘Samen en toch apart (SETA); naar een facilitair bedrijf van gemeenteambtenaren voor contracterende gemeenten als vorm van vernieuwing’. Een gedachtegoed dat op sommige plaatsen in het land stuit op kritieken en de wenkbrauwen doet fronsen. Slechts een enkeling heeft sympathie voor het concept van bestuurlijke zelfstandigheid gecombineerd met volledige ambtelijke krachtenbundeling. Het tijdgewricht is er dan ook niet naar het gedachtegoed in de praktijk te beproeven. We leven namelijk begin 21^e eeuw: gemeenten kennen over het algemeen geen grote financiële problemen en de discussies over schaalvergroting van gemeenten zijn op dat moment niet actueel. Kortom, een aardig ‘hersenspinsel’ dat SETA-concept, maar niet meer dan dat, zo lijkt de conclusie.

BEL Combinatie

Maar de tijd wijst uit; niets is minder waar. De gemeenten Blaricum, Eemnes en Laren trekken de stoute schoenen aan en vormen met ingang van 2008 samen de ambtelijke fusieorganisatie BEL Combinatie. Op hoofdlijnen in lijn met het gedachtegoed van De Kornuyten ontwikkelden de drie gemeenten het concept in de praktijk. Zij kwamen tot één ambtelijke organisatie, die ten dienste staat van drie autonome gemeentebesturen. Ieder gemeentebestuur nog ondersteund door een kleine ambtelijke staf om opdrachten te verlenen aan de gezamenlijke ambtelijke organisatie. Het model van de ambtelijke fusie is in de praktijk geboren.

Samenwerkingsvarianten

We schrijven inmiddels 2014. Twaalf jaar nadat De Kornuyten het concept van de ambtelijke fusie voor het eerst aan papier toevertrouwden. Bijna zes jaar na de lancering van dit concept in de dagelijkse praktijk van het Nederlandse lokaal bestuur. En wat zien we? De ambtelijke fusie lijkt als model niet meer weg te denken uit de rij aan samenwerkingsvarianten die Nederland inmiddels kent. We tellen anno 2014 meer dan tien ambtelijke fusieorganisaties in Nederland, waarbij circa 25 gemeenten zijn betrokken. Voor de jaren 2015 en 2016 staan wederom een fors aantal gemeenten voorgesorteerd zich aan deze lijst toe te voegen.

Tijdelijk model

Kort na de vorming van de BEL Combinatie dachten critici nog dat de ambtelijke fusie een tijdelijk model zou zijn. Een model dat per definitie de opmaat naar herindeling zou betekenen. Inmiddels bewijst de praktijk anders. Het model van de ambtelijke fusie staat op zich in het streven naar het vergroten van de bestuurskracht van individuele gemeenten. Het is een blijvertje. De ambtelijke fusieorganisatie helpt aantoonbaar de kwetsbaarheid van de ambtelijke organisatie te verminderen, geeft de dienstverlening aan burgers, bedrijven, instellingen en gemeentebestuur een kwaliteitsimpuls, draagt bij aan het reduceren van de bedrijfsvoeringslasten en zorgt er ook voor dat de individuele gemeenten een sterkere positie kunnen innemen in regionale en landelijke overlegstructuren. Zo blijkt uit de eerste evaluatierapporten. Natuurlijk is het model op onderdelen als opdrachtgever-/opdrachtnemerschap ook soms complex, maar het adagium; eerst ambtelijk fuseren, daarna herindelen, lijkt dus vervangen te zijn door de vraag: ‘ambtelijk fuseren óf herindelen?’

Vaste plaats

Omdat de ambtelijke fusieorganisatie een vaste plaats in het openbaar bestuur heeft veroverd, is het tijd om de in het land aanwezige kennis en ervaring rondom dit thema vanuit praktijk, advieswereld en wetenschap met elkaar te verenigen en deze kennis te verspreiden. Het Landelijk Kennisplatform AmbtelijkeFusie.nl levert aan die kennisdeling een belangrijke bijdrage. Zowel online als offline (publicaties en ontmoetingen) biedt het platform handreikingen aan politici, bestuurders en ambtenaren die betrokken zijn bij de vorming van een ambtelijke fusieorganisatie.

GROEI

‘GROEI’ zien wij als centraal thema in al deze processen terugkomen. Van de groei van de individuele bestuurskracht van betrokken gemeenten tot aan de groei in de persoonlijke en professionele ontwikkeling van medewerkers. De vijf letters van het woord GROEI komen ook terug in een handreiking/publicatie die in oktober 2014 het licht zal zien, als coproductie tussen SeinstravandeLaar en VNG. In deze publicatie gebruiken wij de letters van het woord GROEI als kapstok om u mee te nemen in het woud van elementen die van belang zijn rondom het succesvol vormgeven van de ambtelijke fusieorganisatie. Ik wens u voor nu veel succes in úw groeiproces. Laat de website AmbtelijkeFusie.nl en de aanstaande handreiking u daarbij inspireren!