Evalueren vóór fuseren in het sociaal domein

Het einde van een beleidsperiode nadert. Tijd voor veel gemeenten om de balans op te maken, vooral voor de nieuwe opgaven in het sociaal domein. Hoe zorgen we dat onze organisatie in staat is de doelen en ambities te realiseren? Een vraag die des te relevanter is, wanneer je als gemeente aan de vooravond staat van een ambtelijke fusie. Of wanneer je recent een fusie bent aangegaan.

1 januari 2015 markeert de start van één van de grootste veranderingen in ons bestuurlijk stelsel. In grote onzekerheid over geld en zonder ervaring met nieuwe taken, formuleerden gemeenten hun doelen en ambities voor het sociaal domein in beleidsplannen. Drie jaar verder en met veel bagage op zak, merken gemeenten dat het sociaal domein in een andere fase komt. Van inrichten naar doorontwikkelen van nieuwe werkwijzen.

Wie wil ontwikkelen, moet lessen trekken

Verder ontwikkelen betekent ook lessen trekken. Nu de verkiezingen naderen en veel ambtelijke organisaties werken aan een nieuw beleidsplan, is het moment aangebroken om de balans op te maken. Wat gaat er goed en wat kan er beter in het sociaal domein? Een antwoord op die vraag is voor iedere gemeente van belang. De vraag is complexer wanneer je als gemeente wilt fuseren, of recent gefuseerd bent. Want hoe stel je vast wat je van beide werelden wilt behouden en wat de invloed van de fusie is op  resultaten in het sociaal domein? Hoe ga je om met mogelijk verschillende beleidsuitgangspunten en organisatie van lokale toegang? Een ander belangrijk aandachtspunt voor (fusie)gemeenten is hoe zij de focus op de buitenwereld kunnen houden, waarvoor hun krachtbundeling vaak ook diende.

Evaluatieonderzoek met begrip voor context en historie

Onderzoek doen naar het sociaal domein vraagt om begrip van de lokale historie, context en ontwikkelfase. Professionals in het sociaal domein zijn (en worden!) immers geconfronteerd met nieuwe uitdagingen, zonder blauwdruk van hoe het moet. Hier is rekening mee te houden, door te kijken naar:

• wat er in het sociaal domein is bereikt: welke doelen zijn in de afgelopen periode behaald door de (beoogde) fusiepartners?;
• waarom professionals beargumenteerd hebben afgeweken van beleids- en/of organisatieplannen;
• hoe de gemeenten grip houden op resultaten, in balans met geven van vertrouwen aan professionals;
• welke succes- en faalfactoren zich binnen de organisatie(s) voordoen.

Door een verkenning van deze aspecten, kunnen de (beoogde) fusiepartners lessen trekken, zien waar zij elkaar (verder) kunnen versterken en waar gezamenlijke opgaven liggen.

Om inzicht en begrip te hebben voor noodzakelijke beleidsbijstellingen, is een goede informatievoorziening van belang. Het gaat dan niet alleen om cijfers (tellen), maar vooral om kwalitatieve informatie (vertellen) en ontwikkelen van gevoel bij de weerbarstige uitvoering (ervaren).

Onderzoek met de cliënt

Een succesvol onderzoek in het sociaal domein vraagt om reflectie door verschillende betrokkenen. Natuurlijk door ambtenaren en bestuurders. Maar ook door cliënten. Leden van een Wmo-raad of Adviesraad sociaal domein kunnen in een onderzoek hun licht op de zaak laten schijnen. Ook (zorg)aanbieders, onderwijs en regionale samenwerkingsorganisaties dragen in evaluaties vaak belangrijke lessen aan, zo is onze ervaring.

Draagvlak voor nieuw beleidsplan sociaal domein

Een weging van de perspectieven van betrokkenen levert lessen op voor de toekomst. Door die lessen samen te formuleren, ontstaat draagvlak voor een gezamenlijke koers. Een onderzoek resulteert vervolgens in:

• concrete bouwstenen voor een beleidsplan sociaal domein 2019-2022;
• input voor de ontwikkelagenda van de ambtelijke fusieorganisatie;
• handvatten voor faciliterende organisatieontwikkeling die beide stimuleren (‘hand-in-hand’).

Oftewel: de (fusie)organisatie is in staat om verdere ontwikkeling van het sociaal domein echt ter hand te nemen.

Meer weten? Neem contact op via c.gerards@seinstravandelaar of telefonisch via 06-50600612.